در پی افزایش خلاقیت هستید؟ توفان فکری را رها و در عوض مورد زیر را امتحان کنید.

مدیران و رهبران برای چندین دهه در حل پیچیده ترین مسائل خلاقانه خود بر توفان فکری (Brainstorming) تکیه داشتند، اما کار تیمی صرف در راستای یافتن یک ایده فوق العاده، آسیب زننده است. توفان فکری و تبادل گروهی برای یافتن ایده، نه تنها اغلب منجر به انطباق نمی شود، بلکه تحقیقات فراوان نشان داده است که افراد در این شرایط نسبت به زمانی که تنها و به طور شخصی به تولید ایده می پردازند، ایده های کمتری تولید می کنند. حال وقت آن است که تنظیمات کارسازی را اعمال کنیم که به اصلاحات ضروری در روند توفان فکری منجر می شوند.

فرآیندی که در آن تمامی افراد به جای صحبت پیرامون موضوعی، همزمان می نویسند، اصطلاحاً توفان نوشتاری یا افکارنویسی (Brainwriting) نامیده می شود.

ارتقای ایده ها

در روش افکارنویسی افراد زمانی را در اختیار دارند تا پیرامون موضوع مدنظر و سپس ارائه ایده ای مرتبط، قبل از حذف و گم شدن آن در بحث های گروهی تفکر کنند. برای مثال تیم بازاریابی شما تلاش می کند یک پیغام مشخص برای برند خود در قالب یک کمپین جدید طراحی کند. به هر نفر یک کارت برای یادداشت بدهید تا سریعاً چندین مفهوم کارا که به ذهن شان می رسد را یادداشت کنند.

بعضی از الگوهای این گونه یادداشت ها از قانون «5-3-6» پیروی می کنند؛ بدین معنا که یک تیم متشکل از شش نفر باید ظرف پنج دقیقه، سه ایده را پیشنهاد دهد. بعد از تحویل کارت های یادداشت، روند مشابهی در پیش گرفته می شود، اما به جای تولید ایده های جدید، هر یک از اعضای تیم زوایا و ابعاد جدیدی را پیشنهاد می دهند (روندی که به خوبی مشابه رویکرد افزونگی است که توسط افراد خلاق در پیکسار (Pixar) عمومیت یافت. آنها در پیکسار ایده هایی داستانی با مفاهیم متفاوت تولید می کردند). تعویض کارت های ایده تا زمانی ادامه می یابد که هر عضو از تیم فرصتی برای بازبینی و اصلاح تمامی گزینه ها داشته باشد.

من با بعضی از مشتریانم به تمرین و امتحان افکارنویسی در مقیاس کوچک پرداختم. در این شرایط کارت ها به طور تصادفی و به گونه ای که هیچ نام و نشانی برای مشخص شدن هویت فرد وجود نداشته باشد، تنها یکبار به اشتراک گذاشته می شوند (در این نسخه، دو قانون وجود دارد: حدس و قضاوت در این کار جایی ندارد). بعد از اولین دورِ چرخش کارت ها، تمامی ایده ها برای کل گروه نمایان می شوند (کارت ها را بر روی یک تخته بچسبانید و یا آنها را در پرونده کاری به اشتراک بگذارید) و به ترتیب، مورد ارزیابی قرار می گیرند. الگوها و زمینه ها پس از آن شروع به آشکار شدن می کنند. بحث های ساختاری ناگهان رونمایی می شوند و اعضا با یکدیگر شروع به تفکر می کنند؛ زیرا آنها پیش از آن فرصت تفکر جداگانه داشته اند.

فواید افکارنویسی

به هر صورت، افکارنویسی سه المان مهم را که اغلب در جلسات توفان فکری سنتی از دست می روند، تأمین می کند.

تساوی: هر عضو گروه و نه صرفاً مدعیان و افرادی که بلندترین صدا را دارند، دارای رأی و صدای خاص خود هستند. 

خیال اندیشی: ایده ها در لحظه دریافت و اصلاح می شوند و به تبدیل پروسه واگرایی نظرات به همگرایی و ایجاد یک ایده مشترک شتاب می دهند. همین امر قدرت چرخه تفکر خلاق است.

کار گروهی: به جای رقابت بر روی برتری ایده، افراد گروه با یکدیگر همکاری می کنند تا ایده ها را افزایش دهند و جایگاه یکدیگر را به جای تضعیف، تقویت کنند.

فرصت دادن به افراد برای تولید ایده ها بدون دخالت در روند آن، سبب تولید ایده های بیشتر و خصوصاً اصیل تر می شود. لِی تامپسون (Leigh Thompson) استاد دانشگاه Northwestern، متوجه شده است که گروه های افکارنویسی، 20درصد ایده های بیشتر و 42درصد ایده های اصیل تر در مقایسه با گروه های سنتی توفان فکری تولید می کنند. او می گوید، «ضمن صحبت یک نفر، شما نمی توانید درباره ایده خود فکر کنید و به طور ناخودآگاه جذب ایده فرد در حال صحبت می شوید.»

آغاز به کار

چندین ابزار دیجیتال جهت تقویت و پشتیبانی ساختار افکارنویسی وجود دارد، اما هرچه این ابزار سبب خلاقیت و همکاری بیشتر در میان اعضای تیم تان شوند، باید بیشتر به سه مورد زیر دقت کنید: 

توضیح روند مربوط به افکارنویسی:

برای اجتناب از افتادن به ورطه «تب وتاب زودگذر» در افکارنویسی نیاز به یک دلیل و پایه منطقی و شفاف دارید. اعضای تیم را درباره انگیزه خود از تغییر رویکرد از توفان فکری به افکارنویسی و فواید آن توجیه کنید. شفافیت سبب تسریع و تسهیل ایجاد تغییر می شود.

یک هدف مشخص تعیین کنید:

زمانی که یک مسئله مشخص برای حل پیش روی خود دارید، افکارنویسی نتیجه بهتری خواهد داد. در نظر گرفتن اهدافی چون «افزایش فروش به میزان 10درصد» و «ایجاد بازدید به میزان ده صفحه در ماه»، نسبت به اهدافی چون «افزایش شادی در میان کارمندان» و یا «ارتقای خدمات مشتری»، اهداف مشخص تر و بالطبع چالش های قابل حل تری هستند. 

بر روی ایده ها کار کنید:

افراد زمانی که گمان کنند ایده آنها ممکن است پیچیده و سخت باشد، تفکر خلاق شان مختل و متوقف می شود. تا زمانی که آماده کار بر روی ایده گروه نیستید، به استنباط و استنتاج ایده ها نپردازید. در جست وجوی ورودی بودن، همزمان با ناتوانی در به کار بستن آن، سبب تخلیه و هدررفت قوه خلاقیت افراد گروه تان می شود. زمانی که یکی از این ایده ها به نظر برتر می آید، به فرد یا گروهی که صاحب آن هستند، اعتبار دهید.

داشتن عملکرد برجسته هیچ گاه آسان نیست، اما افکارنویسی می تواند خلاقیت پویا در تیم را به کمک ارائه راه حل های برابر و بهینه از نظر زمان تقویت کند و منجر به یافتن بهترین ایده شود. هنگامی که افراد با یکدیگر همکاری می کنند، نتایج می تواند فراتر از آن چیزی باشد که به صورت شخصی به دست می آید.