جزئیات مقاله

تهیه کننده: رحمان امامی-مدرس دانشگاه

مسئول روابط عمومی و آموزش فنی شرکت خدمات حمایتی کشاورزی مازندران

مقدمه

یکی از مشکلات اصلی قرن حاضر تامین غذا برای جمعیت رو به رشد آن است و آنچه در این میان مسلم و قطعی است میزان محدود اراضی زراعی است که در حال حاضر در کشورهای مختلف جهان و از جمله کشورمان وجود دارد . بنابراین تنها راه باقیمانده در جهت افزایش محصولات مختلف کشاورزی رفع نقایص بسترهای تولید از جمله خاک های زراعی با افزودن کودهای موردنیاز آن می باشد. هر چند استفاده از کودهای شیمیائی به دلیل تبعات منفی آن برای خاک در سالهای اخیر در حال منسوخ شدن می باشد و مصرف آن حتما باید با نظر متخصصین و در نظر گرفتن شرایط لازم در این زمینه صورت گیرد اما هنوز به عنوان تنهاراه برطرف کردن کمبود عناصر اصلی خاک در کشورمان به شمار می رود که سالانه حدود 4 میلیون تن آن در انواع مختلف توسط کشاورزان کشورمان در اراضی زراعی و باغی به مصرف می رسد . بنابراین در جهت آشنائی کشاورزان و بهره برداران و آنهائیکه می خواهند کار تولید محصولات مختلف کشاورزی را آغاز کنند آشنائی با این کودها ضروری بوده که برخی از مشخصات و  ویژگی های آنها به طور اختصار در ذیل آمده است.

1- کود شیمیائی اوره

شکل ظاهری :

به شکل شکری و ساچمه ای سفیدرنگ می باشد .

فرمول شیمیائی :

( 2 ( NH2 ) CO ) با درصد ازت 46% می باشد .

خواص شیمیائی کود اوره :

اسیدزا است ، مناسب برای بیشتر خاکهای ایران، ارزان قیمت و رایجترین کود ازته ایران با وضعیت جذب اوره در خاک بصورت  4   NH و 4 NO و بیشتر بصورت NO3  می باشد . این کود تقریبا" در تمامی اراضی زراعی و باغی ایران کاربرد دارد اما استفاده بی رویه آن فرسایش خاک را در دراز مدت به دنبال خواهد داشت .

2-کودشیمیائی نیترات آمونیم

شکل ظاهری :

بصورت خاکستری بوده و حالتی بین گرانوله و پودری دارد .

فرمول شیمیائی:

آن  ( NH4 NO3  )بادرصد ازت 26 %  می باشد .

خواص شیمیائی نیترات آمونیم :

اسید زا نیست کودی است خنثی ، قابل شستشو ، این کود برای برنج کاری توصیه نمی شود ، قیمت آن نسبتا" گران میباشد .روش جذب آن در خاک بوسیله گیاه  NH4  و NO3  و قابل اشتعال میباشد و جاذب الرطوبه بوده لذا در نگهداری آن دقت لازم باید بعمل آید .

3-کودشیمیائی نیترات فسفات آمونیم

شکل ظاهری:

گرانوله بوده و رنگ آن تیره میباشد .

خواص شیمیائی :

کود دو منظوره که هم درصدی فسفر قابل جذب و هم نیترات یا ازته قابل جذب دارد ، قیمت آن مناسب ونسبتا" اسید زا میباشد و در اکثر خاکهای ایران کاربرد دارد .

4-کود شیمیائی سولفات آمونیم

شکل ظاهری :

به رنگ خاکستری میباشد و گرانوله و بصورت ترکیب با خاک تولید می شود.

فرمول شیمیائی :

آن( SO4  2 (NH 4 )) می باشد .

خواص شیمیائی :

درصد ازت 21 % ، درصد گوگرد 24% بوده ،اسید زا میباشد ، مناسب خاکهای آهکی به خصوص مناطق دشت و اراضی ساحلی و برنجکاری ومقاوم به شستشو بوده و کودی به نسبت گران میباشد .

5-کود شیمیائی سولفات پتاسیم 

شکل ظاهری :

رنگ خاکستری روشن به صورت پودری بوده که در شرایط مرطوب بصورت کلوخ             در  می آید .

خواص شیمیائی : بصورت  K2SO4  (سولفات دو پتاس ) و درصد پتاس قابل جذب آن  52 % با اکسید پتاسیم K2O  می باشد .در اکثر خاکهای ایران به خصوص خاکهای شمال بدلیل آبشوئی زیاد کاربرد بسیاری دارد ،کود مناسب باغات به خصوص باغات مرکبات میباشد، قابل حل بوده،  بدلیل حلالیت بالا چنانچه درزمان یونی در خاک توسط گیاه جذب نشود با حرکت آب شستشو حاصل کرده و از دسترس گیاه خارج میشود.

6-کود  شیمیائی کلرید پتاسیم 

شکل ظاهری :

 کود پودری بوده وچنانچه محیط نگهداری این کود مرطوب باشد سریعا" رطوبت جذب کرده و بصورت کلوخ در میایدو به رنگ خاکستری روشن میباشد.

خواص شیمیائی :

 فرمول شیمیائی آن KCL میباشد،درصد اکسید پتاسیم قابل جذب 60% بصورت K2O که حلالیت بالائی و مناسب برای اراضی برنجکاری میباشد ((برخی از گیاهان به یون کلر حساس بوده لذا جهت جبران یون پتاسیم الزاما" از کود سولفات دو پتاس باید استفاده شود))در محصولاتی مثل : سیب زمینی – گوجه فرنگی –توت فرنگی-خیار-پیاز-انگور-توتون کاربرد دارد .

7- کود شیمیائی ماکرو باغبانی

شکل ظاهری:

 گرانوله و به رنگ خاکستری می باشد .

خواص شیمیائی :

مخلوطی از کودهای اوره و پتاسه (سولفات دو پتاس ) و سوپر فسفات با عنصر ریز مغذی سولفات روی و کربنات منیزیم می باشد و در صد ترکیب عناصر آنهم به صورت ذیل می باشد .

درصدها%1/5= ZN  ، Mgo=%10  ، P2O5=%8  ،  17 % = N و  K2O=%20

8-کود شیمیائی ماکرو زراعت 

شکل ظاهری آن گرانوله و به رنگ خاکستری می باشد دقیقا" ترکیباتش و شکل ظاهری شبیه کود ماکرو باغبانی  بوده با این تفاوت که درصد روی آن کمتر و مقدار ازت آن بیشتر است و درصد عناصر ترکیبی آن نیز به شرح ذیل می باشد .

20 % = Nو 8 % = P2O5 و 20 %= K2O – %5= Mgo   و 1%= ZN

9-کود شیمیائی فسفات دی آمونیوم

  این کود دارای 18درصد ازت و 46درصد P2O5 می باشد.این کود دارای حلالیت بالا با آب و اثر اسیدی برروی خاک دارد. این کود به علت داشتن آمونیوم زیاد می تواند به  جوانه زنی بذر در هنگام تماس با آن آسیب وارد نماید.

10-کود شیمیایی سوپرفسفات ساده

این نوع کود دارای حداقل میزان 16درصد فسفر محلول و 5درصد ریزمغذی و 13درصد گوگرد می باشد.مهم ترین مزیت های استفاده از این کود شامل تسریع در نفوذ آب تا ریشه گیاه جهت جذب عناصر غذایی، دارای بیش از 5درصد وزنی عناصر ریزمغذی و هیچ گونه عنصر سنگین غیرقابل جذب در آن وجود ندارد.

11-کود شیمیایی سوپرفسفات تریپل

این کود از مواد مغذی معدنی تشکیل شده است که جهت بازگرداندن مواد غذایی لازم برای کشاورزان استفاده می شود. این کود به عنوان کودهای فسفری بسیار غلیظ محسوب می شود که دارای 46درصد (P2O5) می باشد و برای تغذیه انواع خاک های با PH در محدوده 5 تا 8 دارای کاربرد می باشد.

12-نیترات کلسیم

کود نیترات کلسیم در بین کودهای کشاورزی دارای بالاترین عملکرد در زمینه جوانه زنی شاخ و برگ می باشد. کود نیترات کلسیم برای محصولات زراعی زمستانه، چغندرقند، چغندر علوفه ای  و ذرت مورد استفاده قرار می گیرد. از خصوصیات قابل توجه این کود آن است که به راحتی قادر است در خاکهای اسیدی هم منشاء اثر برای گیاه باشد چرا که کلسیم نقش قابل توجهی در خنثی سازی اسیدخاک دارد.