دنیای اقتصاد-دکتر حسن اسماعیل‌زاده/ عضو هیات علمی دانشگاه شهیدبهشتی
استارت‌آپ‌ها؛ روندها و مفاهیم
در سال‌های اخیر شرکت‌های تازه تاسیس و نوپا با بهره‌گیری از فرصت‌های ناشی از رشد تکنولوژی و فضای مجازی، توانسته‌اند به رشد و پویایی قابل‌ملاحظه‌ای برسند. شرکت‌هایی که با تلفیق ایده جدید خود با فناوری روز، از یک گروه تیمی به کسب‌و‌کارهای سودآور و محبوبیت بین طیف‌های مردمی رسیده‌اند. طبق آمارهای موجود در زمینه کسب‌و‌کارهای کوچک، در ایران چیزی بالغ بر ۵۰۰ هزار کسب‌و‌کار کوچک وجود دارد. برگزاری رویداد‌های مختلف و گردهمایی‌های متعدد در طول سال‌های گذشته کمک کرده است تا همزمان با دیگر کشور‌ها، کاربران ایرانی نیز در تب و تاب راه انداختن استارت‌آپ قرار بگیرند. استارت‌آپ‌ها به‌رغم کوچک بودن و منحصر به حوزه خاصی از تولیدات یا خدمات بودن به دلیل کثرت تعدادشان در آینده بخش بزرگی از گردش مالی اقتصادی در دنیا را به خود اختصاص خواهند داد. همین موضوع باعث شده است تا دولت‌ها، نهاد‌ها و شرکت‌های خصوصی بزرگ در دنیا به رصد فعالیت‌ها، جمع‌آوری و تحلیل آمارهای این استارت‌آپ‌ها بپردازند.
راهی نوآورانه برای رفع یک نیاز
به‌طور کلی استارت‌آپ، به کسب‌و‌کاری گفته می‌شود که معمولا به تازگی و در نتیجه کارآفرینی ایجاد شده باشد، رشد سریعی داشته، و در جهت تولید راه‌حلی نوآورانه و دوام‌پذیر برای رفع یک نیاز در بازار شکل گرفته باشد. استارت‌آپ، کسب‌و‌کاری است که قسمتی از آن مبتنی بر فناوری است. هر کسب‌و‌کاری که بر پایه فناوری باشد، لزوما استارت‌آپ نیست، ولی همه استارت‌آپ‌ها به طرزی از وب، موبایل، اینترنت و تکنولوژی‌های جدید استفاده می‌کنند تا رشد بالایی داشته باشند و به تعداد کاربران بالایی برسند. استارت‌آپ‌ها در دنیا بر پایه سه اصل اساسی بنا شده‌اند. این سه اصل عبارتند از: تیم، ایده و سرمایه. این جمله به این معنا نیست که با نداشتن هر یک از این سه عنصر نمی‌توان کار را آغاز کرد؛ در واقع برای بدل شدن به یک استارت‌آپ واقعی باید کوشید تا به مرور زمان به این سه عنصر دست پیدا کرد.
از مهم‌ترین مزیت‌های این نوع کسب وکارها می‌توان به ایجاد کارآفرینی و اشتغال‌زایی، استفاده از امتیازات دولتی، تازه و به روز بودن استارت‌آپ‌ها، صرفه‌جویی در زمان و انرژی افراد و دیده شدن در جامعه اشاره کرد. ایران با داشتن نیروی تحصیلکرده و استعداد‌ها در زمینه‌های تکنولوژی می‌تواند به انگیزه این قشر برای ورود به بازار و نیز سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی امیدوار باشد و در جهت برقراری چرخه اقتصادی داخلی به خصوص در شرایط امروزی حرکت کند. هم‌اکنون کلیه نقاط شهری و نزدیک به ۸۰درصد از روستاهای کشور به اینترنت دسترسی دارند و این فرصت مناسبی برای راه‌اندازی استارت‌آپ‌های مختلف از سوی مردم فراهم می‌کند.
عوامل موثر بر رشد استارت‌آپ‌ها
عوامل متعددی در رشد و موفقیت استارت‌آپ‌ها می‌توانند تاثیرگذار باشند که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. رهبران و مدیران
رهبران و بنیانگذاران یک استارت‌آپ، نقش بسیار مهمی در توسعه و حیات یک کار و کسب نوپا دارد. کیفیت اداره تیم کاری و توسعه ایده یا محصول، بستگی به کیفیت عملکرد رهبران و مدیران دارد. رهبر یک تیم می‌تواند در شرایط مختلف به آنها کمک کند و موقعیت‌ها را برای موفقیت آنها به وجود بیاورد. یک رهبر یا سرپرست، معمولا تصمیمات مهمی اتخاذ می‌کند، انواع دیدگاه‌ها را بررسی کرده و شرایطی را به وجود می‌آورد که گروه به سمت یک هدف خاص حرکت کند.
۲. کشف نیاز بازار
این نکته بسیار مهم است که معمولا استارت‌آپ‌هایی توانسته‌اند به رشد و موفقیت‌های سریع دست یابند که نیاز بازار و مردم را تشخیص داده‌اند. ایده برداری از مدل‌های موفق خارجی که توانسته‌اند نیازهای جامعه را پاسخ دهند، از گام‌های موثر در راه‌اندازی یک استارت‌آپ موفق خواهد بود. باید مشخص کرد که چه چیزی شرکت، محصولات و خدمات‌تان را از شرکت‌های دیگر که محصولات و خدمات مشابهی ارائه می‌دهند، متمایز می‌کند؟ جایگاه شما در بازار تنها دارایی‌تان در ذهن مشتریان است. مشتریان راجع به شما چگونه فکر می‌کنند؟ جایگاه‌تان باید بسیار دقیق و حساب شده باشد. نکته‌ای که باید به آن نیز توجه کرد، به‌روزرسانی مستمر محصول و ایده است که همزمان با تغییرات و مقتضیات زمان باید به آن توجه کافی کرد. ایده تازه و به روز که بتواند نیازهای قشر جامعه را با استفاده از تکنولوژی‌هایی نظیر وب، نرم‌افزار، اپلیکیشن‌ها و فضاهای مجازی برطرف کند، از مهم‌ترین بنیان‌های راه‌اندازی یک استارت‌آپ محسوب می‌شود.
۳. تیم کاری
هر قدر تیم کاری استارت‌آپ از نظر تخصص، تعهد، اشتیاق کاری و هماهنگی بین آنها قوی‌تر باشد، میزان موفقیت شرکت به مراتب بیشتر و بیشتر خواهد شد. ایجاد یک تیم با انگیزه و با استعداد و دارای روحیه تیمی و ارتباطات اجتماعی موثر، می‌تواند تا حدودی در راه‌اندازی یک استارت‌آپ، نقش مهمی ایفا کند. ذوق و سلیقه کلی تیم می‌تواند در شکل‌گیری انگیزه برای آغاز کارآفرینی خود کارساز باشد. بسیاری از استارت‌آپ‌ها از یک تیم کوچک، ولی با کارآیی بالا توانسته‌اند به رشد خود در جهت کار و کسب برسند.
۴. سرمایه و امکانات
یکی دیگر از عواملی که در شکل‌گیری و توسعه یک استارت‌آپ اهمیت دارد، داشتن سرمایه امکانات اولیه برای رشد و توسعه شرکت است. داشتن سرمایه مناسب یا به‌صورت شخصی و توسط تیم تامین می‌شود یا به‌صورت حمایتی از نهادی یا شخص سرمایه‌گذار دیگری تهیه می‌شود. یافتن سرمایه‌گذار خطرپذیر، کار چندان آسانی نیست. می‌توان صندوق‌های سرمایه‌گذاری را پیدا کرد و مستقیما با آنها ارتباط برقرار کرد و محصول مورد نظر را به آنها معرفی کرد. یکی دیگر از روش‌هایی که استارت‌آپ‌ها برای آغاز کار می‌توانند انجام دهند، تحت عنوان بوت استرپ شناخته می‌شود؛ به این معنی که شما با حداقل سرمایه مورد نیاز (فقط برای آنچه ضروری است) کار خود را آغاز می‌کنید.
۵. کیفیت اجرا و خدمات‌رسانی
بسیاری از استارت‌آپ‌ها بعد از اینکه شرکت خود را راه‌اندازی کرده‌اند، به دلیل عملکرد ضعیف و عدم خدمات‌رسانی مناسب به مشتریان با شکست یا با کندی در دستیابی به اهداف‌شان مواجه شده‌اند. کیفیت اجرا و خدمات‌رسانی، بدون شک یکی از مهم‌ترین عوامل توفیق یا شکست شرکت‌ها است. ممکن است در یک ایده/ محصول، شرکت‌های مختلفی همزمان فعالیت کنند، اما در نهایت در یک فضای رقابتی، شرکتی نتیجه خواهد گرفت که عملکرد و خدمات‌رسانی موفقی داشته باشد. برای داشتن عملکرد موفق، به یک چک‌لیست روزانه نیاز است. برنامه‌ریزی و اجرای مستمر و دقیق توسط تیم که می‌تواند به‌شدت تاثیرگذار باشد.
۶. استراتژی و چشم‌انداز
داشتن نقشه راه، امری بسیار حیاتی است و نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت تیم ایفا می‌کند. قبل از راه‌اندازی یک استارت‌آپ، کلیه استراتژی‌ها و چشم‌انداز شرکت باید به‌طور دقیق مشخص شود، در غیر این صورت، شکست شرکت قطعی است. استراتژی بیانگر جایگاه و موقعیت شرکت در مقاطع مختلف زمانی بوده و بدون آن، امکان محقق شدن اهداف شرکت، غیرممکن است.
۷. تبلیغ و بازاریابی
شرکت‌های نوپا معمولا به دنبال جذب حمایت مالی و همزمان به دنبال ایجاد مزیت‌های رقابتی نسبت به سایر رقبا هستند. از این رو این شرکت‌ها می‌کوشند تا با بازاریابی و ایجاد یک شبکه فروش منسجم، زمینه مناسبی برای کسب و کار خود فراهم کنند. بازاریابی برای ایجاد چرخه اقتصادی و رشد کسب و کار این شرکت‌ها از عوامل موثر برای شناخت بهتر و معرفی محصول است. هر استارت‌آپی برای دیده شدن و مورد اقبال عمومی قرار گرفتن، نیاز به تبلیغات جذاب و تولید محتوای مناسب دارد. استفاده از امکان‌های گرافیکی و بصری که اثر جدی‌تری در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند، در دستیابی به این زمینه، بسیار مهم است. این امکان با وجود فضاهای ارتباطی و شبکه‌های اجتماعی بسیار سهل‌الوصول شده است که با تدابیر مناسبی می‌توان به این مهم دست یافت.
۸. حضور و ارتباطات موثر
یکی از مهم‌ترین دلایل موفقیت مدیران استارت‌آپ‌ها، حضور همه‌جانبه آنها در تمام فضاهای مرتبط و همچنین داشتن شبکه منسجمی از روابط با شرکت‌ها، سازمان‌ها و مردم است. منظور از حضور، حضور فیزیکی، ذهنی و قلبی است. مدیران استارت‌آپ‌ها برای موفقیت در کارشان باید در مکان‌های مختلف و مرتبط با کارشان حضور داشته باشند؛ این مکان‌ها می‌تواند شامل همایش‌ها، کنفرانس‌ها، نمایشگاه‌ها، مناقصه‌ها و... باشد. باید توجه داشت که صرفا حضور فیزیکی کافی نبوده و حضور ذهنی بسیار مهم است. به این معنی که دیگران، شما را بشناسند؛ محصول‌تان را، برندتان را، اسم و رزومه شرکت‌تان را و هر اطلاعاتی که لازم است. مهم‌تر از حضور فیزیکی و ذهنی، حضور قلبی است. به این معنی که شما با تاثیرگذاری و انتقال یک حس خوب به مشتری، می‌توانید در بازگشت و خرید مجدد وی تاثیر فراوانی داشته باشید. به عبارت دیگر، مهم‌ترین محصولی که مشتری از شما می‌خرد، محصول شما نیست، بلکه حس خوب است که تنها خاطره وی از شرکت شما خواهد بود. یک استارت‌آپ موفق، همچنین باید شبکه گسترده‌ای از ارتباطات را ایجاد کرده و مهم‌تر از آن، به حفظ و تداوم آن بپردازد. امروزه ثابت شده است که مهم‌ترین دلیل ثروت، ارتباطات اجتماعی است.
۹. شتاب‌دهنده‌ها
شتاب‌دهنده را می‌توان به‌عنوان سوخت و بنزین در مفهوم استارت‌آپ در نظر گرفت. شتاب‌دهنده‌ها، افراد یا شرکت‌هایی هستند که وظیفه حمایت از یک شرکت نوپا را برعهده گرفته و آنها را در فرآیند آموزش، تولید و فروش محصول هدایت می‌کنند.
۱۰. ارزیابی و اصلاح
نکته بسیار مهمی که اکثر استارت‌آپ‌ها به آن توجه کمتری دارند و نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در حیات و تداوم شرکت‌ها دارد، مرحله ارزیابی و بازخورد است. به این معنی که هر استارت‌آپی باید در دوره‌های زمانی مشخص، به دریافت بازخوردها و خودارزیابی پرداخته، نواقص و نارسایی‌ها را شناسایی کرده و به انجام اقدامات اصلاحی بپردازد. استارت‌آپ‌هایی که همواره در حال یادگیری و مطالعه هستند و به آسیب‌شناسی بخش‌های مختلف شرکت خود می‌پردازند، موفقیت‌های بیشتری نسبت به سایر شرکت‌ها دارند.
روابط عمومی و امور بین الملل شرکت خدمات حمایتی کشاورزی
