دنیای اقتصاد- نویسنده :حمزه بهادیوند چگینی
«دنیای اقتصاد» آینده صنعت پتروشیمی جهان را بررسی کرد
دنیای اقتصاد : بررسی منابع پژوهشی معتبر نشان می‌دهد بازارهای جهانی پتروشیمی ظرف چند سال آینده رشدهای خوب و چشمگیری را تجربه خواهند کرد و این رشد به‌خصوص در کشورهای درحال توسعه بیش از سایرین مشهود خواهد بود.
این موضوع سطوح رقابتی در تولید را از یکسو و کسب بازارهای مختلف از سوی دیگر را افزایش خواهد داد و باعث می‌شود تولیدکنندگان و غول‌های پتروشیمی دنیا طی سال‌های آتی برای کسب این بازارها از استراتژی‌های جدید، متنوع و کالاهای باکیفیت‌تر و با هزینه کمتر استفاده کنند. در چنین مسیری آینده تولیدکنندگان ایرانی که با انواع چالش‌های مختلف در زمینه تولید و صادرات روبه‌رو هستند چگونه خواهد بود؟ از چالش‌های حوزه خوراک گرفته تا حمل‌ونقل و تا موانع مرتبط با سیاست‌های دولتی و... موضوعاتی هستند که مانند یک سرعت گیر در این مسیر رقابتی عمل خواهند کرد.براساس گزارش مرکز تحقیقات شفافیت جهانی، ارزش بازار جهانی پتروشیمی تا پایان سال ۲۰۲۵ احتمالا به ۱/ ۸۸۵ میلیارد دلار خواهد رسید و این درحالی است که پیش‌بینی همین مرکز رشد ۸/ ۶ درصدی تولید محصولات پتروشیمی در فاصله سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ است که بیشتر این میزان رشد از کشورهای حوزه خلیج‌فارس حاصل شده است.
این در شرایطی است که طی این مدت میزان تولید در ایران ۱۵ تا ۲۰ درصد رشد داشته است و این نشان می‌دهد رشد تولید در ایران از متوسط رشد جهانی تولید محصولات پتروشیمی بالاتر بوده است و این خبر خوبی برای این بخش از اقتصاد ایران محسوب می‌شود. در این بین اما یک وب‌سایت آمریکایی در گزارشی با اشاره به اینکه در سال‌های آینده تقاضا برای محصولات پتروشیمی در دنیا افزایش خواهد یافت می‌نویسد بین تقاضایی که پیش‌بینی می‌شود و عرضه‌ها از اقصی نقاط دنیا رابطه مستقیمی وجود دارد و این امر نشان می‌دهد بازار با همه علاقه‌ای که خریداران نسبت به آن از خود نشان می‌دهند از وضعیت باثباتی برخوردار خواهد بود.
بنا بر این گزارش، صنایع متقاضی محصولات پتروشیمی وضعیت باثبات و پایداری را در سال‌های اخیر از خود نشان داده‌اند و با رشد مصرف مواد اولیه روبه‌رو بوده‌اند و از طرفی از حمایت‌های دولتی نیز برخوردار شده‌اند و این موضوع در کشورهای درحال توسعه بیشتر به چشم می‌خورد. رشد پایدار این صنایع به‌عنوان مثال صنایع خودرویی و حمل‌ونقل باعث شده تا برآوردها از بازار محصولات پتروشیمی در آینده مثبت باشد و این نکته را متذکر شود که بازار به سمت رشد حرکت خواهد کرد. علاوه بر این، دسترسی به مواد اولیه پتروشیمی در کشورهایی از خاورمیانه و آفریقا آسان‌تر از قبل شده و این امر تزریق مواد اولیه به بازارها را تسریع کرده است. البته مشکلاتی هم در این مسیر وجود دارد.
به‌عنوان مثال مسائل زیست محیطی احتمالا موانعی را در مسیر رشد تولید در سال‌های آینده ایجاد کند که این امر به ایجاد محدودیت در این بازارها منتهی می‌شود. به علاوه رشد مصرف محصولات شیمیایی زیستی (بیوشیمیایی‌ها) باعث می‌شود تا حدی از سرعت رشد این محصولات کاسته شود. اما همه اینها به معنای آن نیست که ساختار کلی این بازارها تغییر جدی کند و مثلا استفاده از زغال سنگ یا گاز طبیعی برای تولید پتروشیمی‌ها متوقف شود و برعکس با همه این موانع است که پیش‌بینی‌ها از آینده این بازار مثبت است.در چند سال گذشته، آسیا و اقیانوسیه سهم عمده‌ای از بازار جهانی محصولات پتروشیمی داشته‌اند و تخمین زده می‌شود که طی چند سال آینده نیز سلطه خود را در این بازار ادامه دهند. افزایش سهم چین از بازار یکی از عوامل کلیدی است که پیش‌بینی می‌شود رشد بازار را در بازار آسیا در آینده نزدیک همچنان در دست داشته باشد.علاوه بر این، توسعه سریع خودرو‌سازی و ساخت‌وساز، به‌ویژه در اقتصادهای نوظهور، طی سال‌های آینده پیش‌بینی می‌شود که این امر نیز در سال‌های آتی رشد بازارهای آسیا و اقیانوسیه را افزایش خواهد داد. علاوه بر این، انتظار می‌رود که خاورمیانه و آفریقا در آینده‌ای نزدیک به رشد قابل‌توجهی در تولید این محصولات دست یابند و شرکت‌های پتروشیمی که در خاورمیانه و آفریقا فعالیت می‌کنند، در چند سال آینده به‌طور قابل ملاحظه‌ای توسعه پیدا کنند.
از طرف دیگر پیش‌بینی می‌شود پیشرفت‌های تکنولوژیک در این زمینه و فعالیت‌های تحقیقاتی درحال افزایش، موجب رشد بازار جهانی پتروشیمی در چند سال آینده شوند که تمام این موارد رشد رقابت را در این بازار و صنعت به همراه خواهند داشت.علاوه بر این، ادغام‌ها و همکاری‌های درحال افزایش، فرصت‌های بالقوه رشد را برای بازیکنان بازار در چند سال آینده فراهم خواهند کرد.کارشناسان معتقدند رشد صنایعی مانند بهداشت، خودرو، ساخت‌وساز، صنایع‌غذایی، در کنار توسعه طرح‌های دولتی و بخش‌خصوصی در سال‌های پیش‌رو این قابلیت را دارد که از این حجم رونق حمایت کند. بنابراین نگرانی از منظر تامین تقاضا در بازار نیز وجود ندارد. این درحالی است که در یک دهه گذشته رشد شهرنشینی در کشورهای مختلف در آسیا و اقیانوسیه باعث شده تقاضای جدیدی نیز به بازار وارد شود.
رشد این میزان تقاضا و چشم اندازهای مثبت از آینده صنعت و بازار پتروشیمی باعث شده تا تولیدکنندگان تلاش کنند از فناوری‌های جدید مانند استفاده از گاز شیل یا سوخت‌های زیستی برای ارتقای سطح تولید استفاده کنند و باید دید آیا این روش‌ها در مقایسه با استفاده از گاز طبیعی یا نفتا هزینه پایین‌تری دارد یا خیر. کشور ما به دلیل دسترسی به نفتا و گاز طبیعی از این نوع سوخت‌ها در تولید استفاده می‌کند اما باید دید آیا این مزیت منابع اولیه در بلندمدت در مقایسه با سوخت شیل قدرت رقابت ما را افزایش می‌دهد یا پایین می‌آورد.درحال‌حاضر، تولیدات ایران بازار خوبی در دنیا دارند به‌عنوان مثال در ۲۰۱۷ اتیلن بالاترین سهم بازار را به خود اختصاص داده بود و سال گذشته این امتیاز به متانول رسید اما کارشناسان معتقدند اکنون زمان آن است که تولیدات سایر حلقه‌های ارزش افزوده در صنعت پتروشیمی جایگزین این بازارها شود. با آنکه ایران در این زمینه نیز دارای توان تولید نسبتا مناسبی است، اما به نظر می‌رسد قادر به تصرف بازارهای جهانی متناسب با سطح تقاضایی که ایجاد می‌شود نیست و فقط می‌تواند نیاز بازار داخل را جوابگو باشد.
روابط عمومی و امور بین الملل شرکت خدمات حمایتی کشاورزی