دنیای اقتصاد

نویسنده:دکتر سید مصطفی سید هاشمی

نکات مدیریتی

قراردادهای هوشمند (Smart Contract) نوعی از فناوری مبتنی بر زنجیره‌های بلوکی هستند که در آینده بسیار نزدیک دنیای کسب و کار را به شدت دگرگون خواهند ساخت. آن‌طور که از این نام می‌توان استنباط کرد این تکنولوژی شیوه قرارداد ما بین اشخاص را متحول می‌کند، به طریقی که افراد با امنیت و سرعت بیشتری فعالیت‌های متعهد شده را انجام دهند. قراردادهای هوشمند نخستین بار توسط نیک سابو (Nick Szabo) در ۱۹۹۶ میلادی مطرح شدند.

قراردادهای هوشمند و تاثیر آنها بر دنیای کسب‌و‌کار

او قرارداد هوشمند را به‌عنوان مجموعه‌ای از تعهدات توصیف شده در شکل دیجیتال تعریف کرد که شامل پروتکل‌هایی بودند که طی آن تمامی طرفین قرارداد مستلزم اجرای تعهدات خود می‌شدند. با وجود این، این تکنولوژی با آمدن فناوری زنجیره بلوکی  (Blockchain) اساسا متحول شد و امکان عملیاتی شدن یافت. افراد در حال حاضر با فناوری‌های مبتنی بر زنجیره بلوکی نظیر پلت‌فرم اتریوم (Ethereum) می‌توانند قراردادهای هوشمند را تدوین کنند. برای نوشتن این قراردادها بر بستر پلت‌فرم‌های زنجیره بلوکی نظیر اتریوم اساسا از زبان برنامه‌نویسی Solidity استفاده می‌شود که اخیرا به یکی از برترین مهارت‌های عرصه فناوری تبدیل شده است.

ساختار یک قرارداد هوشمند: یک قرارداد هوشمند در واقع یک پروتکل کامپیوتری برای ایجاد یا بهبود قرارداد است. قرارداد هوشمند امکان ایجاد تراکنش‌های معتبر بدون واسط را فراهم می‌کند. این تراکنش‌ها قابل پیگیری و غیرقابل برگشت هستند. با قرارداد هوشمند می‌توانیم شخص ثالث را از معامله حذف کنیم و مستقیم با طرف مورد نظر به تجارت بپردازیم. مهم‌ترین ویژگی قراردادهای هوشمند امنیت آنهاست. چراکه این تکنولوژی بر بستر زنجیره بلوکی اجرا می‌شود و اطلاعاتش محرمانه خواهد ماند. یک قرارداد هوشمند از چهار قسمت اصلی ۱) موضوع، ۲)امضای دیجیتال،۳) بندهای‌ قرارداد و ۴) پلت‌فرم مبتنی بر زنجیره بلوکی تشکیل شده است. در قراردادهای هوشمند، فرمول‌های ریاضی برای رمزنگاری داده استفاده می‌شوند و کسی جز طرف‌های قرارداد اجازه‌ دسترسی به آن را ندارد. البته باید در نظر گرفت که بعد از اجرای آن دیگرامکان ویرایش وجود ندارد و کسی قادر نخواهد بود بندهایش را تغییر دهد. قراردادهای هوشمند به شما کمک می‌کنند پول، اموال، سهام یا هر چیز دیگری که دارای ارزش است را در یک فرآیند شفاف و فارغ از واسطه به سادگی و در نهایت امنیت مبادله کنید.

مزایا و معایب قرارداد هوشمند: از آنجا که قراردادهای هوشمند بر طبق تکنولوژی زنجیره بلوکی عمل می‌کنند، امنیت و سرعت بالایی دارند، تا حد زیادی از هزینه‌های مختلف می‌کاهند و در عین حال، آزادی عمل بسیاری را به کاربران می‌بخشند. بنابراین، برخی از عمده‌ترین مزیت‌های این قراردادها شامل امنیت، هزینه پایین و سرعت زیاد و تنوع بسیار است. با این وجود این قراردادها معایبی هم دارند نظیر وجود خطای انسانی در تدوین، هزینه نوشتن کد و ضعف پلت‌فرم مورد استفاده نظیر اتریوم.

برخی کاربردهای قراردادهای هوشمند: قراردادهای هوشمند در بخش‌های گسترده‌ای از زندگی انسان‌ها می‌توانند کاربرد داشته باشندکه برخی از عمده‌ترین آنها به شرح زیر هستند.

بیمه و خدمات مالی

کلاهبرداری (یا تقلب) یکی از اساسی‌ترین چالش‌های شرکت‌های بیمه‌ای است. برای رفع این مشکل، آنها باید یک تیم اداری را برای این کار استخدام کنند تا دعاوی (claims) را به دقت بررسی کنند و از صحت آنها مطمئن شوند. به هر حال در صورت شکل‌گیری چنین مجادلاتی باید به دادگاه مراجعه کرد. فناوری قراردادهای هوشمند از شکل‌گیری چنین چالش پرهزینه‌ای جلوگیری می‌کند چون بیمه‌گر و بیمه‌گذار هردو مستقیما درگیر یک قرار داد مشخص می‌شوند بدون آنکه نیاز به وکیل یا هر واسطه دیگری داشته باشند.

مدیریت ثبت

قراردادهای هوشمند می‌توانند قوانین تجاری متحدالشکل را به‌صورت اطلاعات دیجیتالی درآورده و تغییرات و به‌روزرسانی در این قوانین را خودکار سازند. برای مثال، می‌توانند ارائه وام با بهره را برای یک قرض‌دهنده (نظیر بانک) به فرآیندی خودکار مبدل سازند. قراردادهای هوشمند می‌توانند قوانینی که لازم است در یک تاریخ مشخص در آینده باطل شوند را نیز خودکار (ابطال خودکار) و قوانین مورد تایید نوینی را به جای آنها اعمال کنند. بنابراین اجرای چنین کارهایی، بهره‌وری را به شدت افزایش می‌دهد.

هویت دیجیتال

قراردادهای هوشمند به افراد اجازه می‌دهند تا هویت دیجیتالی (Digital Identity) خود را داشته یا کنترل کنند. این هویت دیجیتالی شامل اطلاعات، شهرت و دارایی دیجیتالی است. مردم می‌توانند تصمیم بگیرند که کدام‌یک از اطلاعات در دسترس طرف مقابل قرار گیرد و به شرکت‌ها این فرصت را می‌دهد تا همیشه مشتریان خود را بشناسند. طرفین قرارداد نیازی نیست که برای تایید تراکنش‌ها، اطلاعات حساس یکدیگر را داشته باشند. این امر مسوولیت را کاهش می‌دهد و در عین حال امکان شناخت مشتریان را تسهیل می‌کند. این امر همچنین امکان انطباق بیشتر با طرفین، قابلیت همکاری و انعطاف در کار را افزایش می‌دهد.

زنجیره تامین

قراردادهای هوشمند می‌توانند مشاهده لحظه‌ای (Real time monitoring) را برای هر گام از زنجیره عرضه کالاها، تامین کنند. ابزارهای مربوط به «اینترنت اشیا» (یعنی هرچیزی که به اینترنت قابل وصل و مدیریت و کنترل است) می‌توانند هر گام از حرکت محصول از کارخانه به فروشگاه را ردیابی و ثبت کنند. آنها با مسیریابی فهرست و تعداد اقلام، امور مالی عرضه کالاها، بیمه و ریسک‌ها را بهبود می‌بخشند. با افزایش قدرت مسیریابی و تایید، امکان دزدی و تقلب کاهش می‌یابد. هویت افراد و چیزهایی که در زنجیره عرضه و تامین کالاها نقش دارند از جمله شرکت‌ها، نهادها، افراد، سنسورها، امکانات و محصولات، باید طی زمان تایید شود.

روابط عمومی و امور بین الملل شرکت خدمات حمایتی کشاورزی