به گزارش نوداد

در طول یک دهه ی گذشته، عوامل و نیروهای مختلفی باعث شده اند اکوسیستم های استارتاپی جدید و قدرتمندی در سراسر جهان ظهور کنند.

جغرافیای استارتاپ و نوآوری در حال تغییر است

اغلب مردم فکر می کنند نوآوری های پیشرفته ی فناوری و استارتاپ ها، عمدتا در اکوسیستم های آمریکا مانند سیلیکون ولی و سیاتل و نیویورک مرکزیت یافته اند. باوجوداین درست مانند جوانب مختلف راهکارهای ظریف اقتصادی، استارتاپ های فناوری های پیشرفته نیز واقعا جهانی شده اند. از یک دهه ی پیش، رشد چشمگیر اکوسیستم های استارتاپی در سراسر جهان، از شانگهای و پکن، بمبئی و بنگلور گرفته تا لندن، برلین، استکهلم و تورنتو درخشان و خیره کننده بوده است. نمی توان منکر شد اکوسیستم های منطقه ی خلیج سان فرانسیسکو، نیویورک، بوستون و لس آنجلس همچنان در اوج قرار دارند؛ ولی سایر نقاط جهان نیز با سرعتی فوق العاده، درحال توسعه ی زمین بازی خود هستند.

ریچارد فلوریدا استاد دانشگاه عالی مدیریت راتمن تورنتو و ایان هاتوی، محقق مرکز کارآفرینی بروکینز آمریکا، در آخرین گزارش تحقیقاتی شان، ظهور شهرهای استارتاپی جهان را بررسی کرده اند. این گزارش با عنوان «وضعیت جهانی استارتاپ ها و سرمایه ی خطرپذیر» منتشر شده است. این دو محقق بین سال های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۷، بیش از صدهزار تجارت خطرپذیر را در سیصد منطقه از شصت کشور جهان بررسی و چهار تغییر ترانسفورماتیو را در استارتاپ ها و وی سی ها کشف کرده اند: ۱. Great Expansion (افزایش شدید حجم معاملات و سرمایه گذاری های وی سی)؛ ۲. جهانی سازی یا Globalization (رشد استارتاپ ها و سرمایه ی خطرپذیر در سراسر جهان، به ویژه خارج از آمریکا)؛ ۳. شهری سازی یا Urbanization (متمرکز شدن استارتاپ ها و سرمایه ی خطرپذیر در شهرها، مخصوصا شهرهای بزرگ و متصل)؛ ۴. الگوی Winner-Take-All (الگویی که حاکی از نرخ افزایشی رتبه ی شهرهای پیشرو درمقایسه با به سایر شهرها است).

این تحولات مهم پیامدهایی برای کارآفرینان، سرمایه گذاران وی سی، کارگران و مدیران و سیاست گذاران کشورهای و شهرهای سراسر جهان دارد. برخی از این تحولات عبارت اند از:

گسترش عظیم

اولین تغییر با عنوان گسترش عظیم تعریف می شود. در یک دهه ی گذشته، رشد بسیار زیاد بهره گیری از سرمایه ی خطرپذیر را در سطح جهانی شاهد بوده ایم. نرخ متوسط و سالانه ی تعداد قراردادها و معاملات سرمایه ی وی سی از ۸هزار و ۵۰۰ قرارداد در سال ۲۰۱۰ به ۱۴هزار و ۸۰۰ قرارداد در سال ۲۰۱۷ افزایش یافته که معادل با رشد ۷۳درصدی در طول هفت سال است. میزان سرمایه ای که در این معاملات استفاده شده نیز از ۵۲میلیارد دلار در سال ۲۰۱۰ به ۱۷۱میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ افزایش یافته که حاکی از رشد ۲۳۱درصدی است. این آمار رکوردی تاریخی را از زمان حباب دات کام در سال ۲۰۰۰ نشان می دهد و شاید حتی فراتر از آن هم باشد. با درنظرگرفتن تمام گزارش ها، رشد سرمایه ی وی سی در سال ۲۰۱۸ نیز افزایش یافته است.

جهانی شدن

دومین تغییر جهانی شدن قراردادهای تجاری خطرپذیر است. در طول دهه های پیش، کشور آمریکا انحصار سرمایه ی وی سی را دردست داشت؛ به طوری که در اواسط دهه ی ۱۹۹۰، بیش از ۹۵درصد از کل سرمایه گذاری های وی سی در سطح جهانی در این کشور انجام می گرفت. باوجوداین در دو دهه ی گذشته، این سهم به تدریج کاهش یافته؛ به گونه ای که در سال ۲۰۱۲، این نرخ به سه چهارم کل سرمایه گذاری جهان رسید. پس ازآن طی پنج سال، کاهش سهم آمریکا از مجموع سرمایه گذاری های وی سی جهانی سرعت بیشتری گرفت و به حدود ۵۰درصد رسید.

 Globalization

شهری سازی (اسکان در شهرها)

سومین تغییر اسکان عظیم فعالیت های استارتاپی و سرمایه های وی سی در بزرگ ترین شهرهای بین المللی جهان است. پیش ازاین، شایع بود استارتاپ ها و کسب وکارهای خطرپذیر در دفاتر و ساختمان های ارزان قیمت حومه ی شهر نظیر سیلیکون ولی و Route ۱۲۸ Beltway در خارج بوستون و حومه ی سیاتل و آستین و کارولینای شمالی فعالیت کنند. بااین حال، تحقیقات جدید نشان می دهد استارتاپ ها و کسب وکارها غالبا در کلان شهرها متمرکز می شوند. جدول زیر برگرفته از نشریه ی HBR است که فهرست دَه شهر برتر و پیشرو در سرمایه گذاری وی سی را نشان می دهد. بین سال های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷، حدود ۶۰درصد سرمایه گذاری های جهان در این دَه شهر انجام شده که معادل بیش از صدمیلیارد دلار است. از بین این شهرا، سه شهر بیش از بیست میلیون نفر و سه شهر هم بین دَه میلیون تا بیست میلیون نفر جمعیت دارند. جمعیت سه شهر دیگر هم بین چهارمیلیون تا دَه میلیون نفر است. از بین این دَه شهر، سن خوزه، مرکز سیلیون ولی، تنها شهری است که کمتر از دومیلیون نفر جمعیت دارد.

Urbanization

یکی دیگر از تحقیقات مجزایی که درزمینه ی بررسی عوامل مرتبط با سرمایه گذاری وی سی انجام شده بود، میزان و تراکم جمعیت را به عنوان عامل اصلی نتایج معرفی می کرد. تنها عامل دیگری که کمی اهمیت داشت، تمرکز صنعت فناوری های پیشرفته بود که کارآفرینان و سرمایه گذاران وی سی در تلاش برای ساخت آن در بلندمدت هستند.

الگوی برنده

Winner-Take-All به وضعیتی اطلاق می شود که برنده ی مسابقه یا رقابت تمام جوایز و پاداش ها را ازآنِ خود می کند. در دنیای امروزیِ استارتاپ ها و سرمایه گذاری های وی سی، این الگو به لحاظ جغرافیایی کاملا بارز است. فقط پنج شهر برتر حدود ۵۰درصد و ۲۵ شهر اول حدود سه چهارم مجموع سرمایه گذاری وی سی جهان را دردست دارند. تحقیقات پیشین نیز نشان می داد حتی در داخل شهرها نیز فعالیت های سرمایه گذاری فقط در میان چندین کدپستی تا حدود زیادی متمرکز هستند.

در یک دهه ی گذشته، تمرکز جغرافیایی سرمایه ی وی سی بازهم افزایش یافته است. در سه سال گذشته، دَه شهر برتر فعالیت های استارتاپی میزبان ۶۱درصد از سرمایه گذاری های خطرپذیر بوده اند؛ درحالی که طی دهه ی گذشته، این نرخ حدود ۵۶درصد بود. باتوجه به حجم بسیار زیاد فعالیت های پایه ای و زیرساختی که هرساله در جریان است، حتی درصدهای کم نیز نشانگر تغییرات درخورتوجه تراکم جمعیتی هستند.

Winner-Take-All Geography

نیروها و عوامل پشت تغییرات

محققان سه عامل اصلی را به عنوان دلایل اصلی این تغییرات ذکر می کنند؛ هرچند به گفته ی آن ها، عوامل دیگری نیز در هدایت روندها دخیل هستند.

۱. اولین عامل، عامل تکنولوژیک است؛ چراکه تلفیق اینترنت پرسرعت و دستگاه های موبایل و رایانش ابری باعث شده کسب وکارها با هزینه ای بسیار ارزان تر فعالیت خود را به صورت دیجیتالی شروع و مقیاس پذیر کنند. با کاهش هزینه ی این فناوری ها آن ها در بازارهای بیشتری دردسترس هستند؛ به همین دلیل، راه اندازی و رشد کسب وکارهای مبتنی بر تکنولوژی های پیشرفته در شهرها آسان تر است؛

۲. دومین عامل، عامل اقتصادی است. جهان از بزرگ ترین رکود اقتصادی و فقر عبور کرده و هم زمان طبقه ی متوسط اقتصادی گسترش بیشتری یافته است. درحال حاضر، سیل شرکت ها و سازمان های بزرگ چندملیتی، به ویژه در بازارهای نوظهور، به سمت شهرها سرازیر شده است. درنتیجه، تقاضا برای محصولات و خدمات دیجیتال در مکان های بیشتری افزایش یافته و به تبع، کارآفرینان حوزه ی تکنولوژی در بازارهای بیشتری از فرصت فروش برخوردارند؛

۳. سومین عامل، عامل سیاسی است. بسیاری از کشورهای دنیا تلاش می کنند با اقداماتی نظیر بهبود سیستم های آموزشی و دانشگاهی و افزایش سرمایه گذاری در بخش تحقیق و توسعه و استقبال از بنیان گذاران و نیروهای مستعد و متخصص خارجی، در رقابت جهانی بهتر ظاهر شوند. افزون براین به گفته ی محققان این گزارش که در ابتدای مطلب از آن ها نام بردیم، کشور آمریکا در تمامی این زمینه ها روبه عقب حرکت می کند. محققان معتقدند آمریکا از انحصار بلندمدتش در دنیای کارآفرینی تکنولوژی مست غرور است.

Geography of Startups and Innovation

این نتایج چه معنایی برای رهبران دارد؟

همان طورکه گفتیم، این روندها پیامدهای مهمی برای کارآفرینان، سرمایه گذاران وی سی، مدیران و کارگران و همچنین سیاست گذاران ملی و محلی در سراسر جهان دارد. نتیجه ی این امر برای کارآفرینان روشن است. ناحیه ی خلیج سانفرانسیسکو همچنان یکی از مناطق مهم فعالیت های سرمایه گذاری و نیز قوی ترین اکوسیستم برای رشد استارتاپ های فناوری شناخته می شود. بااین حال، بسیاری از منابع موجود در این ناحیه در سایر مناطق نیز دردسترس هستند. بنیان گذاران غیرآمریکایی چه موفق به دریافت ویزای این کشور نشوند و چه انتخاب کنند در کشور خود بمانند، در طول ساخت کسب وکارشان با مشکل و مانعی مواجه نمی شوند و حتی در گذر زمان، کار راحت تری در پیش خواهند داشت.

باوجوداین، سرمایه گذاران و شرکت ها باید به نکته ی مهمی توجه کنند. آن ها دیگر نمی توانند فقط در حیاط خلوت خود به دنبال استارتاپ ها و نوآوری و نیروی کار مؤثر و مستعد باشند. آن گروه از سرمایه گذاران خطرپذیر که پیش ازاین عادت داشتند در نواحی نزدیک سرمایه گذاری کنند، باید به ناچار افق دید خود را گسترش دهند و در سطح جهانی عمل کنند.

مدیران شرکت ها، به ویژه افراد شاغل در شرکت های آمریکایی که به استفاده از منابع محلی نوآوری عادت داشتند، باید آگاهی خود را از نوآوری های جهانی و استارتاپ های جدید افزایش دهند و مراقب تهدیدات رقابتی باشند و منابع جدید نوآوری را جذب کنند. شرکت های بزرگ قدیمی نیز باید از فرصت ایجاد تیم های توزیع شده ی جهانی استفاده کنند. فعالان تکنولوژی و کارآفرینان در سراسر جهان هم باید بیش از گذشته روی فرصت های بزرگ بازارهای داخلی حساب کنند.

Geography of Startups and Innovation

درسی که سیاست گذاران خارجی از این روندها می گیرند، این است که جهانی سازی کارآفرینی و سرمایه گذاری در حوزه ی تکنولوژی های پیشرفته به معنای رقابت شدیدتر در سطح کلان است. سیاست گذاران آمریکایی دیگر نمی توانند رهبری قدیمی خود را در بخش نوآوری و استارتاپ ها تضمین شده بدانند. کشور چین قدرت خود را در بازار جهانی نشان داده و دیگر کشورها نیز به سرعت قلمرو خود را گسترش می دهند. این روندها برای کشورهایی که به تازگی به بازارهای جهانی قدم نهاده اند، به معنی فرصت های بیشتر برای ادامه ی راه و حتی گسترش پیشرفت های اخیر آن ها درزمینه ی آموزش و نوآوری و مهاجرت است. درنهایت، تأثیر روندهای مذکور بر کل جهان چیست؟ کارآفرینان و فناوران شرکت هایی را توسعه می دهند که شاید به رفع نابرابری و بی عدالتی درحال رشد کمک کند. به علاوه، الگوهایی که در این مطلب دیدیم، تراکم منطقه ای استارتاپ ها را تعریف می کند.

البته، باید به یاد داشته باشیم نوآوری و کارآفرینی بازی هایی محلی هستند نه کشوری. این موضوع نقش شهرداران و مسئولان ایالت ها (استان ها) را پررنگ تر می کند. به علاوه، کشورها باید تمهیداتی برای انتقال مسئولیت های مرتبط با نوآوری و توابع سیاست های اقتصادی به سطح محلی بیندیشند؛ مخصوصا به این دلیل که در اغلب کشورها، تنها یکی دو شهر می توانند در سطح جهانی رقابت کنند. درعین حال، محققان بر این باورند پول دولت ها نباید به سرمایه ی خطرپذیر تبدیل شود؛ امری که بسیاری از مسئولان شهری و ایالتی به آن مشتاق اند. درعوض، دولت ها باید روی دانشگاه ها و نوآوری های محلی سرمایه گذاری کنند و چگالی بومی را افزایش دهند و زمینه ی رشد استعدادهای محلی را فراهم کنند. علاوه براین، دولت ها باید با بخش خصوصی همکاری بیشتری کنند. لزوم این همکاری صرفا تأمین پیش نیازهایی نیست که به بهبود نوآوری و پیشرفت استارتاپ ها کمک می کند؛ بلکه حضور بخش خصوصی می تواند به رفع نابرابری های روبه رشد اقتصادی بین کشورهای مختلف منجر شود و مشکل تأمین مکان و تسهیلاتی را حل کند که به تجمیع استارتاپ ها در شهرهای بزرگ منجر شده است.