مهندس رحمان امامی –مدرس دانشگاه
مسئول روابط عمومی و آموزش فنی شرکت خدمات حمایتی کشاورزی مازندران
مقدمه:
یکی از مهم ترین نیازهای هر کشور، بخصوص در شرایط سخت و دشوار پایداری و استمرار تولیدات بخش کشاورزی و در نهایت تولیدات غذایی می باشد که با توجه به شرایط آب و هوایی و اقلیمی هر کشوری متفاوت می باشد و در حال حاضر هرچند کشور ما در شرایط آب و هوایی نیمه خشک قرار دارد اما با توجه به قابلیت های بالای بخش کشاورزی در استانهای مختلف کشور و چهارفصل بودن استانهای آن با افزایش بهره وری می توان تولیدات بخش کشاورزی در محصولات مختلف را به آن میزان می رساند که مقدار قابل توجهی از آن به بازارهای صادراتی هدف بخصوص کشورهای همسایه صادر گردد. برای افزایش بهره وری باید در ابتدا قابلیت ها و توانمندی ها به درستی شناخته شوند و آنگاه با توجه به قابلیت ها و توانمندی های موجود و در نظر گرفتن نگاه پایدار به قابلیت های موجود برای افزایش تولید و با کمترین هزینه برنامه ریزی و اقدام نمود و در این رابطه آنچه بیش از پیش موثر می باشد استفاده از روش ها و تکنیک های مدرن و دانش روز همراه با قوه خلاقیت ، ابتکار، پشتکار و سخت کوشی در بین فعالان بخش کشاورزی می باشد که این امر باید در زنجیره کامل تولید ار مزرعه تا سفره محقق گردد.
مفهوم کاربردی بهره وری در بخش کشاورزی:
برای بهره وری مفاهیم مختلفی را مطرح کرده اند که کاربردی ترین مفهوم آن که می تواند در بخش کشاورزی تاثیرگذار باشد همان مفهوم استفاده از حداقل منابع برای رسیدن به حداکثر منافع به لحاظ کمی و کیفی می باشد و از آنجا که کشور ما به دلیل قرار گرفتن در شرایط آب و هوایی نیمه خشک و محدود بودن منابع و نهاده های اساسی موجود در آن بخصوص آب و خاک دارای حداقل منابع می باشد بنابراین مهم ترین تعریف در بخش کشاورزی برای بهره وری آن است که از منابع محدود و موجود باید هدف های بزرگ خوداتکایی و خودکفایی در بخش کشاورزی با حداکثر استقلال در امنیت غذایی به طور مستمر و پویا حاصل و در کنار آن صادرات محصولات کشاورزی محقق گردد.
عوامل مؤثر در بهره وری بخش کشاورزی :
برای عوامل مؤثر در بهره وری فاکتورهای مختلفی مطرح می باشد که مهم ترین آنها شامل نیروهای انسانی ، مدیریت ، وضع قوانین و مقررات ، امکانات و تسهیلات ، دانش و فن آوری، عوامل محیطی، مواد و انرژی ، ارتباطات درون و برون سازمانی و شیوه عملکرد می باشد که در این بین نیروی انسانی و مدیریت منابع و نحوه عملکرد از اهمیت ویژه ای در بخش کشاورزی برخوردار می باشند.
مهمترین راهکارها برای افزایش بهره وری در بخش کشاورزی:
بطورکلی مهم ترین روش های افزایش بهره وری در بخش کشاورزی را می توان به شرح ذیل برشمرد:
- حمایت از سرمایه گذاری گسترده در زیربخش های مختلف بخش کشاورزی.
- به حداقل رساندن هدر رفت آب با توسعه بکارگیری تجهیزات نوین آبیاری.
- توسعه و ترویج کشت های گلخانه ای در زیربخش های مختلف بخش کشاورزی.
- طراحی سیستم الگوی کشت برای به حداقل رساندن مشکلات تولید و پس از تولید در بخش کشاورزی .
- حمایت از طرح های اجرای زیربنایی صنعتی و تجاری در مناطق مستعد آب و هوایی در بخش کشاورزی.
- طراحی سیستم بازاریابی و بازرسانی پویا در بخش کشاورزی در راستای شفاف سازی و ثبت قیمت های محصولات کشاورزی
- جلوگیری از خرد شدن اراضی به عنوان بسترهای تولید در بخش کشاورزی و تجمیع آن از طریق مراجع قانونی
- اصلاح ساختار تولید از مزرعه تا سفره با هدف به حداقل رساندن ضایعات محصولات کشاورزی
- افزایش دانش فنی تولیدکنندگان در بخش کشاورزی در راستای افزایش کمی و کیفی محصولات کشاورزی و کاهش ضایعات.
- جلوگیری شدید و اکید و عملیاتی از قاچاق کالا های کشاورزی و مبارزه قاطع با واردات محصولات کشاورزی که دارای قابلیت در شرایط داخل کشور را دارند.
- توجه اساسی به توسعه ، عمران و آبادانی روستاها به عنوان بسترهای تولید در بخش کشاورزی .
- ایجاد وحدت کلمه و اتحاد همه گیر اقتصادی بین بانک ها و واحدهای تولیدی برای افزایش بهره وری در بخش کشاورزی.
- اعطاء تسهیلات ارزان قیمت به واحدهای متقاضی در بخش تولیدات کشاورزی به خصوص توسعه کشت گیاهان گلخانه ای ، گیاهان داروئی ، پرورش ماهی در قفس و آبزیان و سایر تولیدات زود بازده.
- کاهش قیمت تمام شده در تولید محصول و رقابت پذیر نمودن کالاهای تولیدی کشاورزی در بازار.
- استفاده از تمامی ظرفیت ها و امکانات ، قابلیت ها و توانمندی های کلان کشور برای افزایش بهره وری در بخش کشاورزی.
- هدفمند نمودن تولیدات داخلی به سمت صادرات برای افزایش بهره وری در واحدهای تولیدی بزرگ در بخش کشاورزی.
- فراهم نمودن شرایط بازار صادرات برای کالاهای تولید داخلی به خصوص با مقصد کشورهای همسایه برای افزایش بهره وری در بخش کشاورزی.
- ارتباط گسترده و بهره گیری همه جانبه از نتایج علمی مراجع دانشگاهی در بخش کشاورزی در زمینه افزایش بهره وری.
- حمایت از صنایع تبدیلی و تکمیلی پویا در بخش کشاورزی با هدف افزایش بهره وری در بخش کشاورزی.
- سودآور نمودن بخش کشاورزی حتی در مساحت های کم تولیدی برای رونق کسب و کار و افزایش بهره وری در این بخش .
- فرهنگ سازی ، اطلاع رسانی و تبلیغات گسترده برای تولیدات برتر کشاورزی و حمایت از بازاریابی و بازاررسانی این محصولات باهدف افزایش بهره وری در بخش کشاورزی .
- استفاده از ورش های موثر در جمع آوری پول های سرگردان مردم برای رونق تولید در سطوح شهرستانی، استانی و ملی در بخش کشاورزی.
- استفاده از تجارب کشورهای مختلف جهان در زمینه افزایش بهره وری در بخش کشاورزی و اجرای آن مطابق شرایط کشورمان.
- ترویج و توسعه مکانیزاسیون در بخش کشاورزی برای افزایش بهره وری در بخش کشاورزی .
- استفاده حداکثری مطابق با توسعه پایدار از نهاده های اساسی بخش کشاورزی همچون آب و خاک با استفاده از روش های جدید در بخش کشاورزی همچون کشاورزی دقیق، کشاورزی حفاظتی ، سیستم های نوین آبیاری و کشت های گلخانه ای در بخش کشاورزی.