اکثر کودهای نیتروژن برای تولید محصولات بهاره در سال 2022 در آمریکای شمالی موجود است، البته با قیمت های بسیار بالاتر از سال 2021. با این حال، ادامه جنگ اوکراین و روسیه می تواند عرضه کود را برای محصولی که بعداً در آمریکای جنوبی کاشته می شود، محدود کند. این وضعیت در سال 2022، منجر به فشارهای قیمتی بیشتر برای کودهای مورد استفاده در آمریکای شمالی برای تولید محصولات کشاورزی در 2023 شد. در این نوشته، وضعیت تجارت بین‌المللی کودهای نیتروژنی قبل از شروع درگیری در اوکراین و روسیه را به تفصیل شرح می‌دهیم. سپس تغییرات احتمالی در عرضه این نوع کود ناشی از جنگ اوکراین و روسیه را ارزیابی می کنیم.

 

داده های تجارت بین المللی نیتروژن

سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)  بانک اطلاعاتی حاوی اطلاعات مصرف، تولید و تجارت سه ماده مغذی اصلی کود: نیتروژن، فسفات و پتاس دارد. جدول 1 داده های نیتروژن را برای سال 2019 نشان می دهد، آخرین سالی که داده ها در آن موجود است. آمار نیتروژن برای 20 کشور برتر در مصرف نیتروژن، همراه با کل برای همه کشورهای اتحادیه اروپا (EU) ارائه شده است. مقادیر در جدول بر حسب میلیون تن ازت واقعی بیان شده است و شامل موارد زیر است:

•  
• مصارف کشاورزی - تخمین استفاده از کود نیتروژن،
• تولید- تولید کود نیتروژن در کشور،
• تولید به عنوان درصد استفاده - مقادیر پایین نشان می دهد که یک کشور به شدت به واردات متکی است.
• صادرات - مقدار نیتروژن صادر شده به خارج از کشور،
• واردات - مقدار نیتروژن وارد شده به کشور و
• صادرات خالص - برابر با صادرات منهای واردات است.
•  
• مقادیر مثبت نشان می دهد که یک کشور بیشتر از وارداتش صادرات دارد. به طور کلی، کشورهایی که بیشترین مقادیر را دارند، بزرگترین منبع نیتروژن برای سایر کشورها هستند. ارزش های منفی به این معناست که کشور بیشتر از صادرات وارد می کند. به طور کلی، کشورهایی که بیشترین مقادیر منفی را دارند، بیشتر به تولید نیتروژن از کشورها وابسته هستند.

داده ها از طریق پرسشنامه هایی که توسط فائو اداره می شود جمع آوری می شود.

این داده ها تخمین مصرف، تولید و تجارت کود است.به این ترتیب، آنها با مقادیر واقعی و سایر منابع متفاوت خواهند بود.

در حالی که برآوردها، مقادیر فائو معیار ارزشمندی از اندازه نسبی واردکنندگان و صادرکنندگان را ارائه می دهد. داده های نشان داده شده در جدول 1 مربوط به سال 2019 است. تجزیه و تحلیل سال های قبل نشان می دهد که همان کشورها به عنوان واردکننده یا صادرکننده بزرگ باقی می مانند.

 

کشورها از بالاترین تا کمترین کاربری کشاورزی مرتب شده اند. نکات برجسته چهار کشور برتر عبارتند از:

• چین در سال 2019، 26.74 میلیون تن نیتروژن مصرف و 32.40 میلیون تن نیتروژن تولید کرد. تولید چین 121 درصد مصرف بود، به این معنی که چین بیش از مصرف نیتروژن تولید کرد. صادرات از چین 5.98 میلیون تن و واردات 0.32 میلیون تن تخمین زده شد که صادرات خالص 5.66 میلیون تن را نشان می دهد. چین بزرگترین مصرف کننده و تولید کننده نیتروژن با حاشیه زیاد است. همچنین، چین دومین صادرکننده  نیتروژن است.
• هند 18.86 میلیون تن مصرف و 13.72 میلیون تن نیتروژن تولید کرد. صادرات خالص برابر با 6.45- میلیون تن است که هند را به بزرگترین واردکننده کودهای نیتروژن تبدیل می کند.
• ایالات متحده 11.67 میلیون تن کود نیتروژن مصرف و 13.26 میلیون تن تولید کرد. صادرات خالص 2.46- میلیون تن بود که نشان می دهد ایالات متحده واردکننده نیتروژن است. توجه داشته باشید که گزارش‌های فائو برای مصارف کشاورزی از ارزش کمتری نسبت به آنچه در انتشارات Mineral Commodity Summary 2021 توسط USGS که منبع دیگری از آمار نیتروژن برای ایالات متحده است، استفاده می‌کند. 
• برزیل 4.91 میلیون تن نیتروژن مصرف و 0.36 میلیون تن تولید کرد. صادرات خالص برزیل 4.84- میلیون تن است. برزیل تنها 7 درصد از کود نیتروژن خود را تولید می کند.

 

شکل 1 صادرات خالص نیتروژن را برای سال 2019 نشان می دهد. کشورهای با رنگ آبی صادرکننده خالص هستند به این معنی که نیتروژن از آن کشور صادر می شود. 9 کشور با بیش از 1.0 میلیون تن صادرات خالص:

• روسیه با 7.12 میلیون تن. روسیه 21 درصد از صادرات بین کشورها را دارد.
• چین با 5.66 میلیون تن و سهم 17 درصدی صادرات،
• قطر با ۲.۲۶ میلیون تن و سهم ۷ درصدی صادرات،
• عربستان با 2.12 میلیون تن و سهم 6 درصدی صادرات،
• مصر با 2.10 میلیون تن و سهم 6 درصدی صادرات،
• هلند با 1.68 میلیون تن و سهم 5 درصدی صادرات،
• ایران با 1.62 میلیون تن و سهم 5 درصدی صادرات
• عمان با 1.59 میلیون تن و سهم 5 درصدی صادرات،
• الجزایر با 1.21 میلیون تن و سهم 4 درصدی صادرات.

 

کشور های نارنجی در شکل 1 وارد کننده هستند. در سال 2019، کشورهایی که بزرگترین واردکننده بودند عبارتند از:

• هند با 6.45 میلیون تن سهم 19 درصدی از واردات را به خود اختصاص داده است.
• برزیل با 4.84 میلیون تن سهم 14 درصدی واردات را به خود اختصاص داده است.
• ایالات متحده با 2.46 میلیون تن که سهم 7 درصدی از واردات را شامل می شود.
• فرانسه با 1.62 میلیون تن تجدید چاپ سهم 5 درصدی از واردات،
• ترکیه با 1.34 میلیون تن سهم 4 درصدی از واردات را به خود اختصاص داده است.
• تایلند با 1.12 میلیون تن سهم 3 درصدی از واردات را به خود اختصاص داده است
• استرالیا با 1.22 میلیون تن سهم 3 درصدی از واردات را به خود اختصاص داده است.

 

تأثیرات جنگ اوکراین و روسیه بر تجارت نیتروژن

جنگ اوکراین و روسیه می تواند تأثیرات قابل توجهی بر تجارت جهانی کود نیتروژن داشته باشد. صادرات کود از روسیه، بزرگترین صادرکننده کود نیتروژن در جهان، ممکن است به دلیل جنگ کاهش یابد. این امر می تواند از طریق اختلال مستقیم در جریان حمل کالا به دلیل جنگ و همچنین تحریم صادرات روسیه توسط شرکای تجاری رخ دهد. این که چقدر کاهش ایجاد خواهد کرد باید دید. با این حال، با توجه به سهم 21 درصدی روسیه از صادرات، جبران کاهش قابل توجه موجود بازار برای سایر صادرکنندگان بزرگ دشوار است. از طرف دیگر، برخی از کشورها می توانند واردات کودهای روسیه را ممنوع کنند در حالی که برخی دیگر این کار را نمی کنند و باعث تغییرات اساسی در جریان نیتروژن در سراسر جهان می شود. در هر صورت، قیمت کودهای نیتروژن افزایش می‌یابد، زیرا میزان محدودیت جریان صادرات روسیه افزایش می‌یابد.

دوم، تولید کود نیتروژن در اتحادیه اروپا احتمالا کاهش خواهد یافت. اتحادیه اروپا حذف واردات گاز طبیعی از روسیه را در برنامه دارد درحالیکه روسیه 40 درصد از گاز طبیعی مورد نیاز اروپای غربی را تامین می کند. گاز طبیعی یک ورودی اولیه در تولید کودهای نیتروژنی است. اگر این برنامه انجام شود، کاهش گاز طبیعی موجود احتمالاً استفاده از گاز طبیعی را از تولید کودهای نیتروژنی به سمت گرمایش منازل منحرف خواهد کرد. قیمت گاز طبیعی افزایش خواهد یافت و تولید نیتروژن از اروپا در مقایسه با سایر نقاط جهان پرهزینه خواهد شد. در سال 2019، اتحادیه اروپا 8.57 میلیون تن کود نیتروژن تولید کرد. کاهش تولید این نوع کود می تواند منجر به نیاز به واردات نیتروژن از خارج از اتحادیه اروپا، با جذابیت محدود دریافت کود از روسیه شود.

سوم، تولید کود نیتروژن در کشورهای دیگر می تواند کاهش یابد زیرا گاز طبیعی که در حال حاضر برای تولید کود در آن کشورها استفاده می شود به جای آن برای تامین نیازهای گاز طبیعی اروپای غربی استفاده می شود. نروژ را به عنوان مثال در نظر بگیرید. نروژ بخشی از اتحادیه اروپا نیست و ذخایر گاز طبیعی نسبتاً فراوانی دارد که در تولید کود نیتروژن استفاده شده است (51 میلیون تن صادرات در سال 2019). بنابراین، گاز طبیعی نروژ می تواند از تولید کود منحرف شود و در عوض به اروپای غربی برود.

 

احتمالاً تأثیرات بزرگتر و پیچیده تری از جنگ اوکراین و روسیه بر تولید کود نیتروژن نسبت به آنچه در بالا ذکر شد وجود خواهد داشت. کافی است بگوییم:

• صادرات نیتروژن از روسیه می تواند کاهش یابد.
• اروپای غربی ممکن است شاهد کاهش شدید تولید کود نیتروژن باشد.
• کشورهای خارج از اتحادیه اروپا می توانند تولید کود نیتروژن را برای تامین گاز طبیعی اروپای غربی کاهش دهند.

تولیدکنندگان نیتروژن در خارج از کشورهای محروم از عرضه فوق، احتمالاً تولید خود را گسترش خواهند داد و تا حدی تولید از دست رفته را جبران می کند. با این حال، محدودیت‌های تولید وجود دارد، با تعداد محدودی از امکانات تولید نیتروژن در دسترس، که همگی دارای محدودیت‌های تولید هستند. در نتیجه، کاهش های بزرگ احتمالاً قابل جبران نیست، که منجر به افزایش قیمت ها برای القای جیره بندی می شود.

 

تاثیر بر آمریکای شمالی و جنوبی

برزیل تقریباً تمام کودهای نیتروژنی خود را وارد می‌کند و 21 درصد از این کودها از روسیه وارد می‌شود ( fardoc daily ، 17 مارس 2022 ). کاهش واردات روسیه باعث می شود برزیل به دنبال تامین کنندگان دیگری برای کودهای نیتروژن باشد. برزیل می‌تواند از دیگر تامین‌کنندگان مهم کود خود مانند چین، قطر، الجزایر و ایران واردات را بیشتر کند ( farmdoc daily ، 17 مارس 2022 ). برزیل همچنین می تواند منابع بیشتری را از کشورهای نیمکره غربی، از جمله ترینیداد و توباگو و کانادا، که کود نیتروژنی به ایالات متحده عرضه می کنند، بیابد. به طور بالقوه، حتی برزیل می تواند کودهای نیتروژنی را از ایالات متحده وارد کند.

ایالات متحده می تواند بیشتر نیتروژن مورد نیاز خود را در داخل کشور تولید کند. با این حال، ایالات متحده به واردات از ترینیداد و توباگو، کانادا و ونزوئلا نیاز دارد(به farmdoc daily ، 17 مارس 2022 مراجعه کنید ). این کشورها پتانسیل تامین نیاز برزیل را نیز دارند. علاوه بر این، تولیدکنندگان کود در ایالات متحده فرصت هایی برای تامین نیتروژن برزیل خواهند داشت. برای حفظ موجودی کود نیتروژن در بازار ایالات متحده، قیمت کود در ایالات متحده باید به حدی افزایش یابد که ارزش کود باقیمانده در ایالات متحده با فرصت های فروش به برزیل مطابقت داشته باشد.

سایر کشورهای نیمکره غربی نیز مانند برزیل مشکلاتی مشابه دارند. برای مثال، آرژانتین بیشتر کودهای نیتروژنی خود را وارد می کند و احتمالاً نیاز بیشتری به کود خواهد داشت.

بحث فوق بر نیمکره غربی متمرکز بود. کشورهای نیمکره شرقی نیز می توانند به دنبال منابع کود اضافی باشند. مجدداً، کاهش جریان صادرات از روسیه به همراه عرضه کمتر از اروپای غربی می‌تواند باعث شود برخی از کشورهای نیمکره شرقی به دنبال منابعی از نیمکره غربی باشند.

 

خلاصه

کاهش عرضه کودهای نیتروژن از روسیه، اتحادیه اروپا و سایر کشورها تأثیرات موجی در سراسر جهان خواهد داشت. در حالی که تردید وجود دارد که تحریم‌ها بخش بزرگی از صادرات نیتروژن را قطع کند، اما احتمال کمبود در موجودی بازار وجود دارد. وضعیت قیمت کود در بازار به میزان به کاهش قیمت های صادرات از روسیه و واردات اروپای غربی بستگی دارد. کاهش قابل توجه عرضه از سوی روسیه و اروپای غربی منجر به یک واکنش زنجیره ای از رویدادها خواهد شد که احتمالاً قیمت های جهانی را افزایش می دهد. کشاورزان در ایالات متحده باید منتظر افزایش قیمت کود نیتروژن در 2023 باشند.