.
٧٠درصد نهادههای مورد نیاز کشت پاییزه امسال از تولید داخلی تأمین شده است
بیش از یک دهه از ابلاغ اصل ٤٤ قانون اساسی برای واگذاری وظایف شرکتهای دولتی به بخش خصوصی میگذرد و برخی از شرکتهای دولتی گرچه این قانون را اجرا کردهاند اما در عمل، هم دولتی و هم خصوصی (خصولتی) هستند. برخی دیگر از شرکتهای بزرگ دولتی نیز بر سر دوراهی واگذاری وظایف و خصوصی شدن ماندهاند و البته تمایلی به خصوصیسازی هم نشان نمیدهند. یکی از این شرکتهای بزرگ، شرکت خدمات حمایتی کشاورزی ایران است که با پیشینه نزدیک به یک قرن (٩٠سال)، بزرگترین تأمین و توزیعکننده نهادههای کشاورزی در کشور به شمار میرود. البته سهام این شرکت دولتی در یک دهه اخیر سهبار در فرابورس عرضه شد و مشتری پروپاقرصی نداشت اما در بیرون از تالار بورس، شرکتها و تشکلهایی مترصد فرصتی برای در اختیار گرفتن وظایف این شرکت هستند.
به گفته عباس کشاورز، رئیس هیأتمدیره شرکت خدمات حمایتی کشاورزی ایران و معاون وزیر جهاد کشاورزی، «جایگاه این شرکت بزرگ که بهعنوان برند و نشان کشاورزی ایران در سطوح بینالمللی مطرح است، بسیار حسادتبرانگیز بوده» و به همین دلیل رقیبان زیادی را به میدان میطلبد. رقبایی که زیر عنوان اجرای اصل ٤٤ قانون اساسی، بازار پرسود با گردش مالی بالای نهادههای کشاورزی را سهمخواهی میکنند.
گرچه انتقادهایی هم میتوان به نحوه عملکرد شرکت خدمات حمایتی کشاورزی ایران در سالهای گذشته وارد کرد، اما تأمین و توزیع نهادههای کشاورزی در سراسر کشور به کشاورزانی که هنوز کورسوی امید زندگیشان قطعه زمین کوچکی است که با آن معیشت خانواده را تأمین میکنند، کار کوچکی نیست، هر چند فشار برای واگذاری وظایف این شرکت محدودیتهایی را نیز در خدماترسانی مطلوبتر ایجاد کرده است. در همین راستا، با حمید رسولی، مدیرعامل شرکت خدمات حمایتی کشاورزی ایران که از مدیران باسابقه در این بخش است، گفتوگویی انجام دادهایم. وی معتقد است نظام کنترل کیفی این شرکت یکی از سازمانیافتهترین نظامهای کنترلی ایران است. این گفتوگو را میخوانید.
با توجه به محدودیتهایی که در زمینه خدماترسانی این شرکت در سالهای اخیر ایجاد شده، تأمین و تدارک نهادههای کشاورزی برای امسال و همچنین سال زراعی جدید که کشت پاییزه را نیز پیش رو داریم، چگونه است؟
براساس وظایف قانونی که به شرکت خدمات حمایتی کشاورزی ایران محول شده و طبق برنامههای ابلاغي وزارت جهاد کشاورزی، امسال باید ٢میلیون و ٣٠٠هزار تن نهاده از محل تولید داخلی و همچنین تأمین از بازارهای خارجی انجام شود که بخش زیادی از این برنامه محقق شده است. برای کشت پاییزه و سال زراعی جدید نیز تأمین ٩٠٠هزار تن نهاده کشاورزی در دستوركار قرار دارد كه از شهریور تا پایان آبانماه باید توسط کارگزاریهای شرکت خدمات حمایتی به کشاورزان تحویل داده شود.
برای تأمین و تدارک ٢میلیون و ٣٠٠هزار تن نهاده کشاورزی، شرکت خدمات حمایتی بیش از ١٠ مناقصه داخلی و بينالمللي برگزار و در پی آن با شرکتهای بزرگ توليدكننده كود شامل تولیدکنندگان داخلي و خارجي قرارداد منعقد کرده است. درحال حاضر برای کشت پاییزه ٣ محموله کود شامل سولفات پتاس و سوپر فسفات تریپل در بندرهای خارجی آماده بارگیری است. ٦٠٠هزار تن کود نیز از محل ٩٠٠هزار تن کشت پاییزه از تولیدکنندگان داخلی خریداری شده است كه بخش اعظم آن از شركتهاي پتروشيمي داخلی تامين میشود.
ظرفیت کارخانههای داخلی در تولید انواع کود چگونه است؟ آیا توان داخلی برای تأمین تمامی نیازهای کودی کشاورزان در کشور فراهم است یا مسائل کیفیتی منجر به واردات بخشی از کودهای کشاورزی به کشور میشود؟
کارخانههای داخلی دارای توانمندیهای زیادی در زمینه تولید انواع کودهای کشاورزی هستند، اما در برخی موارد کمبودهایی هم داریم. برای نمونه در تولید کود ازته تمامی نیازهای کشور از تولید داخل تأمین میشود، اما در تولید کود سوپر فسفات تریپل ظرفیت تولید محدود است. همچنین در تولید کود سولفات پتاس کمتر از٣٠درصد از نیاز کشاورزان در داخل تولید میشود. هر چند در سالهای اخير تلاشهاي ارزشمندي در زمینه توليد اين دو نوع كود استراتژيك انجام شده است و خوشبختانه شاهد روند صعودي توليد داخلي در كودهايي هستيم كه تا چند سال قبل كاملا وارداتي بودند. در مجموع از ٩٠٠هزار تن کود مورد نياز کشت پاییزه امسال تنها ٣٠درصد وارداتی است و ٧٠درصد دیگر از تولیدات داخل خریداری، تأمین و تدارك شده است.
برخی از کشاورزان و فعالان این بخش از کیفیت نامناسب کودهای داخلی و نبود نظارتهای کافی از تولید تا مزرعه گلایه دارند. با توجه به اینکه موسسه خاک و آب در سالهای اخیر اقدام به ثبت برندهای کود و ارایه گواهی کیفیت کرده است، آیا شرکت خدمات حمایتی در این زمینه اعمال نظارت میکند؟
شرکت خدمات حمایتی کشاورزی ایران نهتنها بر فرآيند توليد، حمل و توزيع کودهای خريداري شده از محل تولیدات داخلي اعمال نظارت میکند، بلکه کودهای وارداتی را نيز در فرآيند نظارتي بسيار دقيق و نظاميافتهای از کشورهای مبدأ تا وصول و تخليه آن در مقصد دنبال میکند. در همین راستا با اعزام بازرسان بینالمللی در کارخانههایی که طرف قرارداد ما هستند، هنگام تولید و سپس در بنادر کشور مبدأ در زمان بارگیری محموله و سپس در زمان ورود كشتيها به بندرهای ایران بهطور سيستماتيك اعمال نظارتها از سوی شرکت خدمات حمایتی انجام میشود. نظام كنترل كيفي مستقر در شركت خدمات حمایتی يكي از سازمانيافتهترين نظامهاي كنترلي در ايران است كه هرگونه انحراف از استاندارد و مغايرتي را بیدرنگ به مسئولان مربوط منعكس میکند.
اين نظام كنترلي همانگونه كه اشاره شد تمامی مراحل توليد، توزيع، حمل و مصرف را در برميگيرد.
در بخش کودهای داخلی نیز نظارتها به صورت مستمر و دایم انجام میشود. برای محصولات داخلی از مرحله تولید، حمل، انبارداری و حتی در زمان فروش توسط کارگزاریهای شرکت خدمات حمایتی نیز نمونهبرداری و آزمایش میشود. این مراحل برای انواع کودهای کشاورزی، زیستی و آلی نیز بهطور کامل انجام میگیرد. موسسه خاک و آب هم به صورت رندومی تمامی انواع مواد کودی را نمونهبرداری و آزمایش میکند. به این ترتیب تمامی کودهایی که در شبکه شرکت خدمات حمایتی کشاورزی ایران تأمین و توزیع میشود، با حاکمیت طرح جامع کنترل کیفی، به صورت مستمر ممیزی و نظارت میشود.
صریحا عرض کنم که خط قرمز ما در این شرکت «کیفیت» است و چنانچه در ساير موضوعات انعطافي نشان دهيم، درخصوص كيفيت كودهاي توزيع شده بسيار دقيق و بدون انعطاف عمل میکنیم. مصادیق بسياري برای این گفتهام دارم. برای نمونه از ٢٠٠ نمونه آزمایش کود موجود در شبکه توسط موسسه خاک و آب، تمامی نمونهها جواب مثبت گرفتهاند و این یکی از افتخارات شرکت خدمات حمایتی کشاورزی ایران محسوب میشود.
نمونه دیگر در زمینه کودهای وارداتی است که ماه گذشته یک کشتی وارداتی را به این دلیل که کمی دانهبندی محموله مغایر استانداردها بود، به کشور مبدأ برگشت دادیم و اجازه تخليه به آن نداديم. باز هم تأکید میکنم که در زمینه کیفیت به هیچوجه کوتاه نمیآییم و هیچ نوع کودی بدون كنترل و نظارت و پس از اطمينان از مطابقت آن با استاندارد در شبكه بزرگ شركت خدمات توزيع نمي شود.
یکی دیگر از وظایف شرکت خدمات حمایتی کشاورزی ایران تأمین و تجهیز ماشینآلات کشاورزی است. چرا در این زمینه شرکت نتوانسته خدمات مناسب و مطلوبی ارایه دهد؟ با توجه به محدودیتهایی که در زمینه واگذاری وظایف به بخش خصوصی ایجاد شده، آیا برنامههایی در این زمینه دارید؟
با وجود تلاشهاي فراواني كه در اين حوزه شده، بخش ماشينآلات و ادوات كشاورزي نيازمند تلاش مضاعفي است. درحال حاضر شرکت خدمات حمایتی آماده همکاری با تولیدکنندگان داخلی و همچنين نمايندگان رسمي برندهاي معتبر جهاني ماشینآلات کشاورزی است و در اين ارتباط هم تعدادی قرارداد با تولیدکنندگان برتر منعقد کردهایم. در این همکاریها، شرکت خدمات حمایتی، ماشينآلات و ادوات كشاورزي را در قالب قراردادهاي وكالتي با ضمانت و گارانتی خدمات پس از فروش توسط شركتهاي توليدكننده از طریق شبکه کارگزاران شركت در اختيار كشاورزان قرار خواهد داد.
درحال حاضر وضع واگذاری شرکت به کجا رسیده است و در چه مرحلهای قرار دارد؟
اصل ٤٤ قانون اساسی یکی از اصول مترقی در کشور است و امیدواریم واگذاري اين شركت به بخش خصوصي به نحو مطلوب و شايستهای اجرايي شود. به باور من، خصوصيسازي شركت چنانچه به درستي انجام شود، اتفاق ميمون و مباركي براي بخش كشاورزي خواهد بود. بهترین شکل واگذاری میتواند واگذاري به كنسرسيومي متشكل از توليدكنندگان داخلي، واردكنندگان، كارگزاران توزيع، شركتهاي پتروشيمي و اتحاديههاي تعاوني روستايي باشد كه در آن با استفاده از ظرفيتهاي هر يك از مجموعههاي فوق شاهد همافزايي قابل توجهي در اجراي هر چه بهتر وظايف خطير تامين، تدارك و توزيع نهادههاي كشاورزي خواهیم بود. امیدوارم انتقال سهام به نحو شایسته اتفاق بیفتد و واگذاری شرکت خدمات حمایتی تجربه موفقی برای سایر شرکتهای دولتی نیز باشد. ما راهی جز این مسیر نداریم و درعینحال ضمن حفظ شبکه ۹۰ ساله شركت خدمات آن را گسترش و توسعه نيز میدهيم.
سخن آخر؟
امیدوارم سال زراعی خوبی برای کشاورزی کشور پيش رو داشته و با تأمين، تدارك، توزيع و مصرف بهينه نهادههاي كشاورزي شاهد رونق بيشتري در اين بخش باشيم.
به نقل از روزنامه ی شهروند/ مولودغلامی
لینک های مرتبط